ARQUITECTURA POPULAR
| Hórreos máis significativos | |||
| Hórreo de Sabaceda. San Mamede de Bazar | |||
| Hórreo en Grixoa de Esternande. Santa María de Esternande | |||
| Hórreo en Fontecada. San Martiño de Fontecada | |||
| Hórreo en Ser. San Pedro de Ser | |||
| Hórreo en Tarroal. Santa Maria de Vilamaior | |||
| Muiños máis significativos | |||
| Muíño en Castriz. San Pedro de Xallas de Castriz | |||
| Muíño en Freixeiro. San Fiz de Freixeiro. | |||
| Muíño en San Salvador. San Salvador de Padreiro | |||
| Pombais máis significativos | |||
| Pombal do Pazo de Cícere. San Pedro de Cícere | |||
| Pombal do antigo Pazo de Freixeiro. San Fiz de Freixeiro. | |||
PATRIMONIO ARTISTICO E CULTURAL
| Túmulos Megaliticos | |||
| Sabaceda (Coñecido como Castro da medoña). Sabaceda. San Mamede de Bazar. | |||
| Sanguiñeira 1 y 2. Boaña de Abaixo. San Pedro de Castriz | |||
| Os Calvetes 1, 2, 3, 4, 5. Padreiro. San Pedro de Castriz | |||
| Alto da Mina. Boaña de Abaixo. San Pedro de Castriz | |||
| Pena Silveira 1, 2 y 3. Barbeira. San Martiño de Fontecada | |||
| Alto da Espra. Abeleiras. San Fiz de Freixeiro | |||
| Abeleiras. As Abeleiras. San Fiz de Freixeiro | |||
| A Medoña. Vilaboa. San Andrés da Pereira | |||
| Depósitos e restos do período romano | |||
| Necrópole romana de Boimente. Boimente. San Pedro de Castriz. Atopase no Museo Arqueolóxico e Histórico do Castelo de San AntónEstela Funeraria de Busto. San Xulián de Santa Sabiña. Exposta na Casa da CulturaMiliario romano de Santa Comba. San Pedro de Santa Comba. Exposta no xardín da Casa da CulturaPosible miliario anepigrafe de San Salvador. San Salvador de Padreiro. Colocada nun lateral da actual igrexia da parroquiaEstela de Santa Comba. San Pedro de Santa Comba. Atópase no Museo de Pontevedra.Estela de Cícere. San Pedro de Cícere. Atópase no Museo da Catedral de Santiago.Estela de Vilamaior. Santa María de Vilamaior. Atópase en Aguapesada (Ames) na casa de D. Antonio Albardonedo | |||
| Outras pezas do período romano | |||
| Lápida funeraria do Século XV. Atopada en Alón en 1.986 | |||
| Peza de granito coa escena do Nacemento feita en altorelevo. Atópase na Biblioteca Municipal do Centro de Cultura. | |||
| Pedra con inscrición. Procede da antiga igrexa parroquial de Santa Comba derrubada nos 60. Atópase na Casa rectoral. | |||
| Escudo de Pedra. Procede da antiga igrexa parroquial de Santa Comba derrubada nos 60. Atópase no Salón Parroquial. | |||
| Outros depósitos e restos arqueolóxicos | |||
| Alto do Muíño. Toxa. San Mamede de Bazar. Apareceron restos de tella curva e cerámica | |||
| Cista das Fariñas. As Fariñas. San Pedro de Santa Comba.Espada da idade de bronce. Atopase no Museo Arqueolóxico da Coruña | |||
| Mámoa de Castiñeira. Castiñeira. San Andrés de A Pereira. | |||
| A Medoña 1. As Caselas. San Pedro de Santa Comba. Túmulo megalítico de 2m de altura destruido a mediados dos 90 | |||
| A Medoña 2. As Caselas. San Pedro de Santa Comba. Túmulo megalítico de 2m de altura destruido a mediados dos 90 | |||
| Mámoa de Pedra Branca. O Busto. San Xulián de Santa Sabiña. | |||
| Mina de As Fosas. Os Fornos, San Xulián de Santa Sabiña. Antigas explotacións mineiras a ceo aberto | |||
| Tesouro de Cícere. Ouriveiría prehistórica exposta no Museo Arqueolóxico e Histórico do Castelo de San Antón. O conxunto de Cícere pode ser contemplado gracias á doazon da familia Abelenda-Regueiro. | |||
| Fontes santas e outras fontes | |||
| Fonte da Nosa Señora. Santa María de Vilamaior. Curación de todo tipo de doenzas sobre todo feridas e verrugas.Fonte de Rubín. San Pedro de Cícere. Propiedades milagreiras que curan tódalas enfermidades, entre elas a de telo aireFonte de Santo Adrián. San Fiz de Freixeiro. Atribúenselle propiedades curativas dos vultos e quistes e problemas da pel.Fonte da Virxe do Carme. Bustelo. Santa María de Montouto. Para saca-lo aire e matar os bichos e bermes das hortas.Fonte de Santa Margarida. San Martiño de Fontecada. Atribueselle a cura da sarna e os problemas de pel.Fonte da Nosa Señora (Virxe do Portal). Grixoa. Santa María de Esternande. Boa para enfermidades de tipo nervioso.Fonte de Santa María de Montouto. Aguas de boa calidade as que non se lle atribue ninguna propiedade curativa.Fonte de San Roque. San Salvador de Padreiro. Os vecinos chámanlle o Picho de San Roque.Fonte das Abeleiras. As Abeleiras. San Fiz de Freixeiro. Os veciños din que é auga de boa calidadeFonte de A Pardiñeira. A Pardiñeira. San Pedro de Cícere. A auga e de moi boa calidade, a onde acudía a xente cando non había agua nas vivendas. Tamén se usaba como lavadoiro. | |||
| Cruceiros existentes | |||
| Cruceiro do Igrexario | Parroquia de Santa María de Alón | ||
| Cruceiro do Adro | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruces de pedra no muro do adro | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruz de pedra no lugar de As Antes | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruz de pedra no lugar de A Cova | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruz de pedra no lugar de A cabreira | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruceiro do Adro | Parroquia de San Mamede de Bazar | ||
| Cruceiro de San Outelo | Parroquia de San Mamede de Bazar | ||
| Cruceiro de Sabaceda | Parroquia de San Mamede de Bazar | ||
| Cruceiro do campo da festa | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruceiro deo Adro | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruceiro de Castriz | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruz de pedra de Estévez 1 | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruz de pedra de Estévez 2 | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruz de arieiro | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruz de pedra en Castriz | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruceiro do cemiterio | Parroquia de San Pedro de Cícere | ||
| Cruz do campo do cruceiro | Parroquia de San Pedro de Cícere | ||
| Cruceiro do igresario | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruceiro da Capela da Purísima Concepción | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Dúas cruces de pedra no muro do adro | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruceiro de Freixeiro | Parroquia de San Fiz de Freixeiro | ||
| Cruz de pedra en Vilarnovo | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruz de pedra en A Illa | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruceiro do campo da festa | Parroquia de San Xoan de Grixoa | ||
| Cruceiro da Capela de San Blas | Parroquia de San Xoan de Grixoa | ||
| Cruz de pedra do Rial | Parroquia de San Xoan de Grixoa | ||
| Cruceiro do campo da festa | Parroquia de San Cristovo de Mallón | ||
| Cruceiro da encrucillada | Parroquia de Santa María de Montouto | ||
| Cruz de pedra no cemiterio novo | Parroquia de Santa María de Montouto | ||
| Cruz na capela de Bustelo | Parroquia de Santa María de Montouto | ||
| Cruceiro no igrexario | Parroquia de San Salvador de Padreiro | ||
| Cruz do cemiterio | Parroquia de San Salvador de Padreiro | ||
| Cruz en Albarín | Parroquia de San Salvador de Padreiro | ||
| Cruceiro do adro | Parroquia de San Andrés da Pereira | ||
| Cruz de pedra na antiga casa rectoral | Parroquia de San Andrés da Pereira | ||
| Cruz de pedra de Vilaboa | Parroquia de San Andrés da Pereira | ||
| Cruceiro do cemiterio | Parroquia de San Pedro de Santa Comba | ||
| Cruces de ferro no lugar de Combarro | Parroquia de San Pedro de Santa Comba | ||
| Cruceiro da igrexa | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruceiro do cemiterio novo | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruceiro do cemiterio vello | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruceiro da porta do cemiterio vello | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruceiro de San Bertomeu | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruz de pedra noo lugar de Picotos | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruz de pedra en Guldris | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruz de pedra en Fonte rateira | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruceiro no igrexario | Parroquia de San Pedro de Ser | ||
| Cruz de pedra no campo de futbol | Parroquia de San Pedro de Ser | ||
| Cruceiro do campo da festa | Parroquia de Santa María de Vilamaior | ||
| Cruceiro de pedra do cemiterio | Parroquia de Santa María de Vilamaior | ||
| Cruz de pedra no muro do adro | Parroquia de Santa María de Vilamaior | ||
| Cruceiros desaparecidos | |||
| A cruz do pobre | Parroquia de San Vicente de Arantón | ||
| Cruceiro no Camiño Real en Estévez | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruz de pedra no lugar de Xallas | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Peto de ánimas en Castriz | Parroquia de San Pedro de Castriz | ||
| Cruceiro da Capela de Rubín | Parroquia de San Pedro de Cícere | ||
| Cruceiro da Choupana | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruceiro de pedra que agora está en Marcelle (A Baña) | Parroquia de San Martiño de Fontecada | ||
| Cruz de pedra de Villardante | Parroquia de San Salvador de Padreiro | ||
| Cruz de pedra no monte Outiño | Parroquia de San Salvador de Padreiro | ||
| Cruz de pedra en Cubelo | Parroquia de San Pedro de Santa Comba | ||
| Cruz de pedra no lugar de Fornos | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruz do morto no ligar de Santa Sabiña | Parroquia de San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Cruz de pedra no lugar de Cruz de Santos | Parroquia de San Pedro de Ser | ||
| Cruz de pedra na fonte de Vilamaior | Parroquia de Santa María de Vilamaior | ||
| PATRIMONIO ARQUEOLOXICO | |||
| Castros | |||
| Castro de Turnes. Turnes. San Mamede de de Bazar | |||
| Castro de Boaña. Boaña de Arriba. San Pedro de Castriz | |||
| Castro de Xallas. Xallas. San Pedro de Castriz | |||
| Castro de Barbeira. Barbeira. San Martiño de Fontecada | |||
| Castro de Freixeiro. Castro. San Fiz de Freixeiro | |||
| Castro Pombo. Castro Pombo. San Fiz de Freixeiro | |||
| Castro Laberco. As Labradas. San Cristovo de Mallón | |||
| Castro de Xisto. San Cristovo. San Cristovo de Mallón | |||
| Castro de Montouto. Castro. San Maria de Montouto | |||
| Castro da Torre. A Torre. San Pedro de Santa Comba | |||
| Castro de Ventosa. Ventosa. San Pedro de Santa Comba | |||
| Castro das Caselas. As Caselas. San Pedro de Santa Comba | |||
| Castro de San Bartolomé. O Busto. San Xulian de Santa Sabiña | |||
| Castro de Santa Sabiña. O Castro. San Xulián de Santa Sabiña | |||
PATRIMONIO HISTORICO ARTISTICO
| Igrexias parroquiais | |||||||
| Nombre: | Santa María de Alón | Construida: | Entre 1.773-1.782 | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Construía polo arquitecto Manuel Varela sendo arcebispo de Santiago Alexandre Bocanega. | ||||||
| Nombre: | San Vicente de Arantón | Construída: | Nos séculos XVIII e XIX | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Estilo barroco con pranta de salón de unha sola nave dividida en tres tramos | ||||||
| Nombre: | Santa María de Bazar | Construida: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | En 1.945 debido o estado case ruinoso leváronse a cabo importantes obras de reconstrucción | ||||||
| Nombre: | San Pedro de Xallas de Castriz | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | A actual bóveda de canón sobre arcos faixóns foi construída en 1.854. | ||||||
| Nombre: | San Pedro de Cícere | Construída: | XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Reconstruída no primeiro tercio do século XVIII a expensas do bispo de Tarazona Fr. García Pardiñas | ||||||
| Nombre: | Santa María de Esternande | Construída: | Século XIX | Estilo: | ¿? | ||
| Outros datos: | Os muros de carga son feitos en cachotería agás as esquina e marcos das portas que son de cantería. | ||||||
| Nombre: | San Martiño de Fontecada | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Foi trasladada desde o lugar coñecido como O Saltadoiro. Ten un reloxo de sol. A imaxe do cabalo é de 1.767 | ||||||
| Nombre: | San Fiz de Freixeiro | Construída: | Século XII e XIII | Estilo: | Románico | ||
| Outros datos: | Reconstruída no século XVIII. É unha das dúas igrexias de estilo románico que se conservan no concello | ||||||
| Nombre: | San Xoán de Grixoa | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | A fachada ten unha esbelta espadana formada por dous ocos rematada nun peite pétreo decorado con volutas | ||||||
| Nombre: | San Cristovo de Mallón | Construída: | Séculos XIII e XIX | Estilo: | Románico | ||
| Outros datos: | Mostra unha fachada que se sae da tipoloxía habitual do concello. | ||||||
| Nombre: | Santa María de Montouto | Construída: | Nos séculos XIX e XX | Estilo: | Ecléctico | ||
| Outros datos: | O campario de formigón e foi engadido no século XX. Reconstruida en 1949-1950 | ||||||
| Nombre: | San Salvador de Padreiro | Construída: | Remada o 06/08/1952 | Estilo: | ¿? | ||
| Outros datos: | Ergueuse por iniciativa do cura D. Celestino Lema Castro despois de derrubarse a antiga de estilo barroco | ||||||
| Nombre: | San Andrés de A Pereira | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Na fachada de cantería apréciase unha fornela que alberga a imaxe do santo | ||||||
| Nombre: | San Pedro de Santa Comba | Construída: | Ano 1.960 | Estilo: | ¿? | ||
| Outros datos: | Construída polo arquitecto Andrés Fernández-Albalat. Foi reformada en 1.997 | ||||||
| Nombre: | San Xulián de Santa Sabiña | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | O interior nave cóbrese cunha bóveda de canón feita de morteiro de cemento. | ||||||
| Nombre: | San Pedro de Ser | Construída: | Século XVIII | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | A fachada de forma pentagonal mostra unha porta con forma de lintel e moldurada. | ||||||
| Nombre: | Nosa Sª de Sta. Mª de Vilamaior | Construída: | Por limosna no en 1.767 | Estilo: | Barroco | ||
| Outros datos: | Construiuna Gregorio González Lebozán substituindo a outra en ruina. Foi ampliada en 7 m. en 1.950 | ||||||
| Capelas e Santuarios | |||||
| Nome: | Capela do Cementerio novo de Alón | Parroquia: | Santa María de Alón | ||
| Datos: | Construída polo vecinos en 1.999 en honor a Virxe de Fátima e San Xosé. Solo se emprega para funcións relixiosas nos enterros. Debaixo da capela dispúxose un local para funcións de tanatorio. | ||||
| Nome: | Ermida de Santo Outel. Sabaceda | Parroquia: | San Mamede de Bazar | ||
| Datos: | Non se dispón de datos sobre a súa fundación nin cronoloxía. É unha pequena capela dunha soa nave cunha ábside rectangular de maior altura, e un volumen pegado a un lado da cabeceira. A cuberta hoxendía é de uralita. | ||||
| Nome: | Capela de Rubín. Rubín | Parroquia: | San Pedro de Cícere | ||
| Datos: | Construída no século XVIII. Estilo gótico. Poder ser a capela de San Pedro de Cícere, fundada por Juan Prego de Montaos en 1.593. Conforma un importante santuario xunto coa fonte de santa de Rubín. Ainda que é coñecida polos veciños como a Capela de Rubín a súa advocación é a de Nosa Señora da Saúde, da que existe unha imaxe no seu interior, así como tamén un San Miguel chamado popularmente como o demo de Rubín, e unha imaxe de Nosa Señora de Pascua. | ||||
| Nome: | Capela de Nosa Señora da Concepción. Fontecada | Parroquia: | San Martiño de Fontecada | ||
| Datos: | É unha capela privada, propiedade de Edelmira Berdullas Maceiras da Casa do Vinculeiro. Foi fundada en 1.772 por D. Rodrigo Antonio Pión. Debido o seu estado ruinoso foi resconstruida en 1.995. É de reducidas dimensións, de planta rectangular, dunha soa nave e cuberta feita en cemento a dúas augas. | ||||
| Nome: | Ermida de San Blas. Armán | Parroquia: | San Xoán de Grixoa | ||
| Datos: | Construída en 1.714. Na fachada ten un gran escudo. Ten a imaxe de San Blas no interior. Segundo os vecinos, na súa orixe foi propiedade particular da casa da Torre de Bugallido (Negreira), propietaria de todo o lugar de Armán. Posterioremente foille cedida ós vecinos polos seus donos. Recentemente leváronse a cabo reformas que afectaron á súa orixinal estética e concepción substituíndo a pedra do chan por plaqueta, a tribuna de madeira por formigón, así como a cubrición do pórtico con bloque de uralita. | ||||
| Nome: | Ermida da Virxe da Mercé. Vilar de Céltigos | Parroquia: | San Xoán de Grixoa | ||
| Datos: | Construída por D. José Caramés Río en 1.950. Esta pegada á casa rectoral, coa que se comunica mediante unha porta. | ||||
| Nome: | Capela de Nosa Señora do Carme. Bustelo | Parroquia: | Santa María de Montouto | ||
| Datos: | Descoñécese o momento da súa construcción, pero temos constancia documental da súa existencia en 1.860. Capela de planta de salón feita en cachotería con fachada pentagonal rematada cunha cruz de pedra. A cubrición é a dúas augas con uralita e recentemente engadironselle dous vans con forma de arco a ambos lados na nave. | ||||
| Nome: | Capela de Nosa Señora dos Milagres. Sta. Cataliña | Parroquia: | San Pedro de Santa Comba | ||
| Datos: | Esta capela, feita en formigón, foi levantada en 1.913 e substitúe a unha anterior localizada na praza do Concello e que desapareceu. Da primitiva capela, que era hospital de peregrinos, só se conserva un crucifixo e unha imaxe de Santa Cataliña. Na cabeceira do lado Norte ten un antigo transformador da luz reconvertido en pequeniño oratorio, coa imaxe da virxe dos Milagres na parede, debuxada en azulexo. | ||||
| Nome: | Ermida de San Bertomeu. Santa Sabiña | Parroquia: | San Xulián de Santa Sabiña | ||
| Datos: | Presenta dos volumes, un máis antigo, do século XIII ou XIV, que se correspondía co prebisterio e outro, moito máis recente e feito en bloques de cantería que se correspondería coa nave principal. En 1987, púxoselle o tellado que no no tiña e botouselle unha placa de formigón e talla do país por fora, colocouse no interior un falso teito de madeira, rabaixouse o chan, púxoselle pedra e encintáronse as paredes. No ano 1.999 colocáronse nas inmediacións tres esculturas de gran tamaño feitas en pedra, copias das imaxes que se acubillan no retablo da capela, a virxe, Santo Antón e San Bartolomeu, que foron doados a parroquia por Dona Carme Duarte Negreira, quen tamén doou a mesa de mármore que hai no interior da capela. Merece especial atención o retablo pétreo de estilo barroco con columnas salomónicas. | ||||
| Pazos e Casas señoriais | |||||||
| Nome | Pazo de Boimente | Lugar: | San Pedro de Xallas de Castriz | Construcción: | Século XVII | ||
| Datos: | Atópase bastante deteriorado. Hai que destaca-la presencia dun gran escudo de armas feito en granito. A colocación das novas fiestras de aluminio rompe o conxunto orixinal | ||||||
| Nome | Pazo de Cícere de Arriba | Lugar: | San Pedro de Cícere | Construcción: | Séculos XVI e XVII | ||
| Datos: | Forma co Pazo de Abaixo un único bloque. Son visibles 3 escudos de armas, unha árbore de lanzas dos Caamaño e un xaquelado alusivo os Bermúdez. Ten unha inscripción coa data de construcción: A.1577. Recentemente restaurado. | ||||||
| Nome: | Pazo de Cícere de Abaixo | Lugar: | San Pedro de Cícere | Construcción: | Séculos XVI e XVII | ||
| Datos: | Forma co Pazo de Arriba un único bloque. Ten 2 grandes escudos (un deles coas armas de Fray García de Pardiñas). Nos brasóns que adornan o seu exterior distínguense as liñaxes dos Bermúdez, Moscoso, Castelo. | ||||||
| Nome: | Pazo en Freixeiro | Lugar: | San Fiz de Freixeiro | Construcción: | Século XVIII | ||
| Datos: | Foi propiedade dos Condes de Gimonde ata a súa venda á familia actualmente propietaria. Destaca a presencia do escudo de armas dos Bermúdez, que tamén se reproduce na fachada da igrexa parroquial. | ||||||
| Nome: | Pazo de Santiso. Sta. Comba | Lugar: | San Pedro de Santa Comba | Construcción: | Século XIX | ||
| Datos: | Os seus fundadores foron Dna. Josefa Bermúdez de Leis e o seu home D. Manuel María Cancela Turnes. Os donos ata o ano 2004 era a familia Santiso que o donou o Concello de Santa Comba. Estase restaurando | ||||||
| Nome: | Pazo de Randufe. A Torre | Lugar: | San Pedro de Santa Comba | Construcción: | Século XVII | ||
| Datos: | Está vinculado ós pazos de Cícere, dos que se desvincula no século XVIII cando Juana de Prego de Montaos llo deixa en herdanza a súa filla Dna. María Isabel Varela Prego de Montaos. Na fachada posterior conserva restos dun blasón. | ||||||
| Nome | Casa con escudo. Freixeiro | Lugar: | San Fiz de Freixeiro | Construcción: | ¿? | ||
| Datos: | Atópase case en fronte do Pazo de Freixeiro. É unha casa de reducidas dimensións. Mostra a fachada e muro lateral feitos con perpiaños de boa cantería. Sobre o lintel da porta destaca unha pedra con escudo. | ||||||
| Nome: | Casa en Estévez | Lugar: | Santa Pedro de Castriz | Construcción: | ¿? | ||
| Datos: | Coñecida hoxendía como Casa do Raxado. É probable, segundo nos contan os vecinos, que nalgún tempo fose sede co Concello e cárcere. | ||||||
| Nome: | Casa no Castro | Lugar: | Santa María de Montouto | Construcción | ¿? | ||
| Datos: | Coñecida hoxendía como Casa da Camaña. Atópase moi modificada coa fachada oculta por unhas cortes feitas recentemente. Conserva elementos propios dunha arquitectura pacega. | ||||||
| Nome: | Casa en Cubelo | Lugar: | San Pedro de Santa Comba | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Pertenceu ata finais do século pasado á familia Salgado, donos da maioría das propiedade do lugar do Cubelo. É na actualidade propiedade de Dolores Arosa Mejuto. Falamos máis extensamente dela no apartado de curiosidades. | ||||||
| Casas con portadas ornamentais | |||||||
| Nome: | Casa en Sabaceda | Lugar: | San Mamede de Bazar | Construcción | ¿? | ||
| Datos | No lintel da porta da fachada principal ten un relevo en forma de estrela de cinco puntas. | ||||||
| Nome: | Casa en Castriz | Lugar: | San Pedro de Castriz | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Casa con porta en arco de cantería, na marxe dereita da estrada que vai de Santa Comba á Coruña. O resto da fachada e vivenda foi modificada con formigón e ventás de aluminio | ||||||
| Nome: | Casa en Castriz | Lugar: | San Pedro de Castriz | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Na marxe dereira da estrada de Santa Comba á Coruña. Ten sobre a porta un lintel cunha cruz e inscrición: “Don Joseph García Picada/año D 1778” | ||||||
| Nome: | Casa en Frieiro | Lugar: | San Pedro de Castriz | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Presenta un relevo en forma de estrela de cinco puntas no lintel da porta principal | ||||||
| Nome: | Casa en Estévez | Lugar: | San Pedro de Castriz | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Denominada Casa de Otero, ten un lintel unha porta do interior da casa con tres cruces e símbolos. | ||||||
| Nome: | Casa en Santa Catalina | Lugar: | San Pedro de Santa Comba | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Ten no lintel da porta na fachada un relevo con forma de estrela | ||||||
| Nome: | Casa en Ventosa | Lugar: | San Pedro de Santa Comba | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Mostra escudos encastrados nos laterais da cancela do muro de entrada | ||||||
| Nome: | Casa en Busto | Lugar: | San Xulián de Santa Sabiña | Construcción | ¿? | ||
| Datos | Mostra sobre o lintel da porta un relevo con figura zoomorfa | ||||||
| SANTUARIO DE RUBIN. En el Santuario de Rubín (lugar del mismo nombre), capilla gótica del siglo XVI, existe una fuente donde se baña a los niños enfermos, por sus supuestas propiedades salutíferas. Después de bañarlos en la pila de la fuente se abandonan sus ropas mojadas alrededor de ellas, se da el caso de que muchos niños son sumergidos en las aguas casi heladas y otros se llevan el agua para sus casas, contándose algunas curaciones milagrosas. La imagen de San Miguel, que se conserva en el interior de la capilla, es llamada socarronamente “O demo de Rubín”, supuestamente referido a la chocante figura que pisotea al arcángel. |
| FONTE DE VILAMAIOR. A la fuente de la Virgen de Vilamaior, en el lugar y parroquia del mismo nombre, acuden miles de romeros a lavar sus verrugas o a curarse de sus males de piel. Existe la hipótesis de que se trata de una devoción propagada por los monjes de San Martín Pinario, cristianizando el culto a las aguas. Hay que cumplir el ritual de mojar el pañuelo en la fuente y luego lavar la verruga depositando y dejándolo luego en la fuente, es costumbre dar una vuelta a la iglesia, por parte del propio interesado y no por otra persona en su sitio. El templo fue ampliado hace 40 años desmontando la fachada de estilo barroco y montándola de nuevo delante de la nave ya ampliada. |
| CRUCES E CRUCEIROS. Santa Comba es tierra de cruces y cruceiros, los hay en todas la parroquias a excepción de la de Santa María de Esternande, que aunque contaba con él desaparecio recientemente cuando se hizo el cementerio. Este municipio tiene ventiseis cruceiros, dos de ellos hechos de hormigón, seis de granito más hormigón, uno de granito y hierro y el resto de granito. Treinta cruces, todas hechas en granito (para las que están deterioradas y reparándose se utiliza piedra) a excepción de una en Combarro que es de hierro. Solo hay un peto de ánimas en la parroquia de Castriz. |
| PATRIMONIO DESAPARECIDO. Como resultado de las transformaciones de viejos caminos, ampliaciones de carreteras, espolios, etc hay una gran cantidad e patrimonio desaparecido, hoy irrecuperable, a excepción de un cruceiro que existia en el camino real de Estévez-Castriz, cuya cruz permanece guardada gracias al celo de un vecino |